Heropbouw en herbestemming van de Sint-Niklaaskerk te Westkapelle

Algemeen kader

De rol van de Sint-Niklaaskerk in de geschiedenis van Westkapelle, de sociaal-culturele betekenis voor de inwoners en de bepaling van de kerk in de directe omgeving van Westkapelle zijn allen bepalend voor het ontwerp. Verschillende benaderingswijzen worden onderzocht voor de totstandkoming van een onderbouwd ontwerp. Naast de bouwhistorische context speelt ook de socio-culturele context mee in ons ontwerp, nl. de rol die de kerk speelt bij de inwoners van Westkapelle en de omliggende dorpen. Vele inwoners hebben een nauwe band met de kerk doordat er belangrijke en emotioneel geladen gebeurtenissen in hun leven hebben plaats gevonden. Gedurende de jaren na de brand is duidelijk geworden dat het verdwijnen van de kerk wel degelijk een leegte heeft achtergelaten in het hart van de dorpskern.

In ons ontwerp van de nieuwe bestemming wordt het kerkgebouw enerzijds als intiem sacrale ruimte terug gegeven aan de gelovigen. Anderzijds zal het ook een trefpunt worden voor sociaal-culturele activiteiten en evenementen die de gemeenschap kunnen versterken. Op die manier neemt de kerk zijn functie weer op als zwaartepunt in de gemeenschap van Westkapelle.

In eerste instantie dient de kerk nog dienst te doen voor de lokale kerkgemeenschap die nog gebruik willen maken van de kerk voor eucharistievieringen en het occasionele huwelijk of begrafenis. Alle elementen die bijdragen tot een juiste beleving van de liturgie worden in het ontwerp voorzien.

Aangezien de intiem sacrale ruimte niet enkel in het teken staat van de kerkdiensten werd er in de zijbeuken ruimte voorzien voor de zogenaamde stiltemeubels. Deze zitmeubels bieden de bezoeker de kans om buiten de kerkdiensten even te komen bezinnen, genieten van de stilte of een boek te komen lezen.

Polyvalent cultuurhuis

Waar het Intiem sacraal gedeelte eerder een introvert karakter heeft, wordt het polyvalent gedeelte zo open en extravert als mogelijk ontworpen. De materialiteit van het plein wordt doorgetrokken tot in het polyvalent gedeelte van de kerk, zodat de grens binnen en buiten kan vervagen eens de poorten (de raamopeningen die tot beneden doorgetrokken worden) opengezet worden. Deze poorten verbinden via de kerkhal/forum de pleinen ten noorden en zuiden van de kerk. Deze poorten worden voorzien met een dubbele schil: enerzijds kunnen de hoge glazen deuren worden opengezet zodat dus als het ware de kerkhal onderdeel wordt van het plein. Anderzijds kan alles gesloten worden met messing poorten voor de momenten dat de kerk voor voorstellingen dient verduisterd te worden of gewoonweg goed afgesloten moet worden.

Het materiaal van de floorscape leent zich tot divers gebruik: makkelijk berijdbaar door occasionele voertuigen, maar ook binnen in de kerk moeten er gemakkelijk tijdelijke structuren kunnen opgetrokken worden. De gidslijnen van buiten op het plein nemen de bezoeker mee doorheen de hal.

De aanwezigheid van de verschillende bouwfases in de kerk, de fragmentaire restanten van historisch waardevolle elementen en de twee zones die in het concept binnen het kerkgebouw worden gedefinieerd, in combinatie met de multifunctionele invulling, dwingen tot het aanwenden van een gedifferentieerde aanpak.

Torenspits

De toren zal terugkomen, in identieke vorm en grootte als de oorspronkelijke toren, aan de hand van een hedendaagse sculpturale invulling. Deze zal vanuit de dorpskern een massieve indruk geven en vanuit de invalswegen naar Westkapelle zal de toren ’s avonds en ’s nachts tevens fungeren als baken van licht voor de omgeving.